 Birinci Dünya Savaşı sırasında Kafkas cephesinde şehit düşmüştü. Bu acı kayıp, onun hayatını kökten değiştirdi. ([Vikipedi][1])
İzmir’in işgali ve topraklarımızın yabancı güçlerce işgali sonrası, halkın çaresizlik ve umutsuzluk içinde olduğu günlerde Ayşe, çocuklarını güvenli bir yere göndermiş; kendisi ise eşine ve vatanına duyduğu sorumlulukla hareket etti. Ziynet eşyalarını satıp silah aldı, çizmelerini giydi ve direnişe katıldı. ([Vikipedi][1])
Aydın’da, gönüllüleri bir araya getirdi; ilk başta 280 kişilik bir atlı süvari müfrezesi kurdu; gençleri köy köy dolaşıp bağımsızlığa çağırdı. Bu cesur adımı, onu hem halkın gözünde hem de tarihin sayfalarında özel kıldı. ([Biyografya][2])
Cepheye Resmî Katılım: Düzenli Orduda Kadın Rütbesiyle Savaş
Zaman ilerledikçe, direnişin düzensiz gönüllüler safhası yerini daha yapılandırılmış ordulara bıraktı. Ayşe’nin müfrezesi de resmi orduya katıldı — o da üstlerinden gelen liyakatle “binbaşı” rütbesine yükseldi. Bu, dönemin koşullarında yalnızca bir askeri rütbe değil; aynı zamanda kadının “cephede var olabileceğinin” güçlü bir sembolüydü. ([HaberAlp][3])
Katıldığı cepheler öyle yalnızca bir detay değil: Birinci ve İkinci İnönü Savaşları, Sakarya Meydan Muharebesi, Büyük Taarruz — tüm bu kritik çatışmalarda yer aldı. Sakarya’da kasığından yaralandı; ama tedaviden sonra, yeniden cepheye döndü. ([Karşıyaka Haber][4])
9 Eylül 1922’de, düşman işgalinden kurtarılan İzmir’e ilk giren birlikler arasında olması, onun cesaretinin ve direnişin simgesi olarak hafızalara kazınmasını sağladı. ([Enmeshur][5])
Günümüzde Yansımaları: Unutulmuş Kahramanların Gölgesinden Işığa
Bugün pek çok şehirde, meydanlarda, kitaplarda, yer yer müzelerde belki adı geçiyor; ama ne yazık ki hikâyesi hak ettiği kadar geniş kitlelere ulaşmış değil. Oysa Binbaşı Ayşe’nin yaşamı, bugünün dünyasında hâlâ bir ders taşıyor: “Vatan, özgürlük, cesaret, fedakârlık.”
Kadınların toplumsal rolleri üzerine tartışırken — örneğin savunma, eşitlik, kadınların aktif kamusal rolü üzerine konuşuyorsak — onun duruşu, geçmişte bu fikirleri ete kemiğe bürütme girişimiydi. Onun gibi kadınlar olmasaydı, belki bugün kadınların rolü çok daha farklı olurdu. Aynı zamanda, tarih kitaplarının sade satır aralarına sıkıştırılmış bu hikâyeler, bizim kolektif belleğimizin ne kadar cömert ya da cimri olduğunu da gösteriyor.
Geleceğe Dair Potansiyel Etkiler: İlham Verici Bir Miras
Binbaşı Ayşe’nin hikâyesi tam da bu yüzden bugün yeniden değerlendirilmeli:
Eğitim müfredatında, sadece “erkek kahramanlar” yerine, onun gibi kadın kahramanlara yer vermek; genç kızlara “ben de yapabilirim” duygusunu aşılamak.
Türkiye’nin yerel yönetimlerinde, sivil toplum kuruluşlarında onun mirasını yaşatacak — kadın liderliği, cesaret, toplumsal katılım temalarını vurgulayan — etkinlikler düzenlemek.
Popüler kültürde — romanlarda, sinemada, belgesellerde — onun öyküsünü anlatmak; unutturulmuş bir kahramanı geleceğe taşımak.
Eğer bugün bir genç kız — ya da erkek — “Ben de bir şey yapmak istiyorum” diyorsa, köklerinde o topraklarda kanı, emeği, inancı dökülmüş kadınların hikâyeleriyle büyüyor olabilir. Binbaşı Ayşe, işte tam da bu yüzden geçmişin bir kahramanı değil; geleceğin ilham perisi.
Neden Önemsiyoruz: Bir Hatırlatma, Bir Sorumluluk
Tarihi sadece savaş tarihleri, zafer kazanımları, büyük komutanlar üzerine okumak — anlatmak — kolay. Ama asıl güç, asıl yücelik; sıradan görünen insanların, hakları için ayağa kalktıklarında gizli kalır. Ayşe’nin hikâyesi, bu gizli gücü gün yüzüne çıkarır.
Onu hatırlamak, sadece bir kadını — bir binbaşıyı — anmak değil; aynı zamanda unutulmuş kadınların, susmuş seslerin, yarım kalmış umutların sesiyle buluşmaktır. O yüzden — tarih hafızasına saygı, toplumsal belleğe sahip çıkma, gelecek nesillere bir umut — Binbaşı Ayşe’yi unutmayalım.
—
Eğer istersen, Bu yazıya uygun bir alt başlık önerisi ve SEO meta açıklaması da hazırlayabilirim.
[1]: “Binbaşı Ayşe – Vikipedi”
[2]: “Binbaşı Ayşe – Biyografya”
[3]: “Kurtuluş savaşımızın gizli kahramanları: Binbaşı Ayşe”
[4]: “Milli Mücadele Kahramanlarından Binbaşı Ayşe”
[5]: “Binbaşı Ayşe Hanım kime karşı savaştı? – enmeshur.com.tr”